JANUARI 2014
18 REPLICA | Amsterdam | Muziekgebouw aan 't IJ 020 788 2000
23 REPLICA | Maastricht | AINSI +31 43 350 55 55
MAART 2013
05 REPLICA | Den Haag | Theater a/h Spui 070 346 52 72
OKTOBER 2012
25 REPLICA (try out) | Leiden, Nieuweroord| Veenfabriek 071 331 80 53
26 REPLICA | Rotterdam | De Doelen 010 2171717
(19:45 uur inleiding en interview met Paul Koek)
ANDER WERK VAN DE VEENFABRIEK/PAUL KOEK IN HET KADER VAN RED SOFA:
JANUARI 2013
13 Mattheus Passie van Tarenskeen | Rotterdam | De Doelen 010 2171717
Door Cappella Amsterdam
MAART 2013
11 Medea
| Rotterdam | De Doelen 010 2171717
Veenfabriek, Muziektheater Transparant en HERMESensemble
APRIL 2013
20 Als de sirene gaat... | Rotterdam | De Doelen 010 2171717
Veenfabriek en Touki Delphine i.s.m. RedEar
Het repliceren van een in het verleden uitgevoerde handeling is tot mislukken gedoemd. Hoewel er voor de repliceerder ongelooflijk veel op het spel staat, omdat het resultaat dat hij nastreeft liefst samenvalt met het origineel, weet niemand beter dan hij dat het feitelijke herhalen van dat wat geweest is onmogelijk is.
Ondanks de vele uren aan training en het aanleren en oefenen van vaardigheden die nodig zijn om het originele kunstwerk zo dicht mogelijk te naderen, zal altijd één iemand in de zaal weten dat wat er gebeurt uiteindelijk bedrog is. Een replica is daarom nooit een kopie, kan geen kopie zijn. Juist in dit mislukken ligt de tragiek besloten die repliceren zo interessant maakt. Het mislukken laten lukken is uiteindelijk waar nadoen over gaat. Terwijl de vorm van het oorspronkelijke werk tot op een millimeter precisie kan worden benaderd, is de intentie waarmee het werk wordt uitgevoerd een totaal andere dan toen het werk ontstond.
Met deze gedachte speelt Paul Koek binnen de grenzen van REPLICA waarin hij elementen uit verschillende voorstellingen van de Veenfabriek confronteert met DISISIT van Benjamin Verdonck en de legendarische voorstelling INTONA, waarin hij met Dick Raaijmakers twaalf manieren demonstreerde waarop een microfoon het zwijgen kan worden opgelegd.
Zowel in de muzikale als in de theatrale praktijk speelt de herhaling een centrale rol. Anders dan in bijvoorbeeld de beeldende kunst of de literatuur, verandert met de herhaling de essentie van het werk, niet alleen voor degene die zich er tegenover stelt, maar ook voor de maker zelf. Dit komt door de context waarbinnen het werk wordt gepresenteerd. Ruimte en tijd bepalen mede de ervaring van de uitvoerenden en van de toeschouwers. En daarmee verandert de betekenis van het werk.
Om dit gegeven op de spits te drijven, worden binnen REPLICA verschillende autonome muziektheatrale voorstellingsfragmenten met elkaar geconfronteerd. Hierdoor speelt niet alleen de objectieve verandering van ruimte en tijd, maar ook de subjectieve verandering van de constellatie op het podium waarbinnen de fragmenten zich bevinden een rol in de inhoudelijke transformatie van de delen op zich.
De betekenis van een monoloog van Benjamin Verdonck over het voor alles allergische jongetje verandert, door hem vooraf te laten gaan door een compositie voor Sirenes en te laten volgen door het koken van een microfoon. Op die manier ontstaat een nieuw werk op basis van bestaand materiaal. Maar dat is niet alles. Door de nieuwe verhouding waarin de delen ten opzichte van elkaar gepositioneerd staan, komt er ruimte vrij. Deze ruimte is maatgevend en noodzakelijk. Zonder deze ruimte zou REPLICA slechts een weergave van een verzameling oude voorstellingsfragmenten zijn. Door de vrije ruimte in te nemen kan er door de muzikanten en de acteur op basis van de bestaande elementen gemusiceerd worden, waardoor de levende verbinding ontstaat.
Net als het repliceren van de bestaande elementen uit het verleden, dienen deze composities met de nodige kennis van zaken worden uitgeoefend. Deze noodzaak wordt versterkt door het instrumentarium dat voor REPLICA is samengesteld. Een door de Veenfabriek ontwikkeld instrumentarium waarin de filosofie van het repliceren in het materiaal tot uitdrukking komt. Op het podium staan de op basis van de originele tekeningen van de Futuristische componist Russolo nagebouwde Intona-Rumori’s. Daarnaast het sirene-orkest dat geïnspireerd is op de ideeën van de Nederlandse ingenieur Naber die aan het begin van de 20ste eeuw de sirene als het meest moderne, nieuwe muziekinstrument zag. De door Paul Koek ontwikkelde Alufoon is opgesteld, die dankzij de zorgvuldige afmeting van twaalf verschillende aluminium staven bij aanstrijking een volledig octaaf kan laten klinken.
Tot slot is de ruimte waarin REPLICA plaats vindt zorgvuldig gekozen. De Willem BurgerHal in de Doelen is geen theater of een concertzaal. Het is een min of meer openbare ruimte en daarmee ongedefinieerd. De Veenfabriek presenteert haar voorstellingen graag op locaties die niet voor de podiumkunsten zijn ontworpen. Dat komt voort uit de ambitie om midden in de wereld kunst onderdeel van die wereld te laten zijn. Voor REPLICA is de keuze voor deze Hal mede bepalend voor een veranderende waarneming van alle elementen waaruit het muziektheatrale concert is opgebouwd en ondersteunt daarmee de leidende filosofie van waaruit het concert ontstaan is.
Paul Slangen
Dramaturg de Veenfabriek
Het instrumentarium voor REPLICA is bijzonder en bestaat naast klassiek slagwerk en computerprocessing gedeeltelijk uit verschillende door de Veenfabriek (door)ontwikkelde instrumenten:
intonarumori de futuristische componist Luigi Russolo bouwde begin 20e eeuw machines om het geluid van de moderne tijd te kunnen nabootsen om in zijn composities te verwerken.
sirene-orkest acht technologisch hoogwaardige sirenes in diverse toonhoogten. Deze zijn geïnspireerd op de ideeën van de Nederlandse natuurkundige Henri Naber aan het begin van de 20e eeuw.
alufoon een door Paul Koek ontwikkelde installatie bestaande uit twaalf nauwkeurig op lengte geknipte, massief aluminium staven die door middel van aanstrijking een langgerekte, zuivere toon produceren.
Benjamin Verdonck (1972) is acteur, schrijver, beeldend kunstenaar en theatermaker. Hij bespeelt zowel de reguliere theaterzaal (313 Misschien / wisten zij alles, WEWILLLIVESTORM, Global Anatomy, Nine Finger) als de publieke ruimte (Bara/ke, een boomhut in het hartje van de stad; Hirondelle/ Dooi Vogeltje/The Great Swallow, een vogelnest op 32m hoogte tegen een building).
Onder de noemer KALENDER lanceerde Verdonck in 2009 een jaar lang acties in de openbare ruimte in Antwerpen. Deze actiecyclus kreeg een vervolg in een tentoonstelling KALENDER / WIT in het M HKA en een theatervoorstelling KALENDER / ZWART (2010). In 2011 bracht Benjamin Verdonck het HANDVEST VOOR EEN ACTIEVE MEDEWERKING VAN DE PODIUMKUNSTEN AAN EEN TRANSITIE NAAR RECHTVAARDIGE DUURZAAMHEID in stelling.
In 2011 creëerde hij ook een nieuwe theatervoorstelling DISISIT, “een van begin tot einde fascinerende theatervoorstelling die (…) spelenderwijs werd uitgevonden. Een teveel om op te noemen. Een aanrader.” (Stijn Dierckx in De Morgen).
Verdoncks beeldend werk vindt zijn weg naar tentoonstellingen in o.m. Berlijn (1/2), Kortrijk (Sometimes I sits and thinks and sometimes I just sits), Gent (in Track) en Hasselt (in Mind the system, find the gap).
Benjamin Verdonck is verbonden aan Toneelhuis in Antwerpen en aan KVS in Brussel. In 2012 maakt hij in Toneelhuis samen met Abke Haring Song #2. In KVS neemt hij in het seizoen 2012-2013 deel aan twee projecten, Tok Toc Knock en Repertoire.
Benjamin Verdonck wordt in 2010-2012 ondersteund door KVS, Toneelhuis en LLS 387.
www.benjamin-verdonck.be
Paul Koek (1954) studeerde slagwerk aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Hij maakte deel uit van tal van ensembles zoals Hoketus, LOOS, Toneelgroep De Appel, Toneelgroep Amsterdam. In 1984 sluit Koek zich aan bij Hollandia van Johan Simons en er ontstaat een jarenlange samenwerking. In 2005 richt Paul Koek de Veenfabriek op, een dynamisch en muzikaal muziektheaterensemble dat zich in verschillende vormen en samenstellingen presenteert. Hier regisseert hij onder meer de voorstellingen Dédé le Taxi (2004, coproductie met Theater Antigone), Voet (2005), Smekelingen (2006) en Sharing the Same Shade (2007 Holland Festival), Licht is de Machine (2008), Kristal (HF 2009) en Orfeo, naar Monteverdi (2009-2011).
Het werken op locatie en de grote muzikaliteit in de voorstellingen blijven belangrijke elementen in het werk van Paul Koek: zoals in Haar leven haar doden in warenhuis V&D (2007, geselecteerd voor het Nederlands Theaterfestival 2008), Licht is de Machine (2008) op vliegveld Valkenburg en Kasimir en Karoline (2009, coproductie met NTGent) op het theaterfestival van Avignon. De Duitstalige versie van Kasimir en Karoline werd geselecteerd voor Theatertreffen 2010. Martin Crimp schreef De City en vroeg de Veenfabriek het te spelen (2010). Kokoschka Live! in de regie van Paul Koek met Touki Delphine, De Warme Winkel en Nieuw West is geselecteerd voor de keuze 2010 van Het Vlaams Theaterfestival. In september 2010 ging Candide in Schauspielhaus Bochum in première. Dit betekent de start van een driejarige samenwerking. Seizoen 2010-2011 staat in het teken van Platteland als Podium een reeks theatrale, muzikale gebeurtenissen waarin het boerenleven in relatie tot de stad centraal staat en waar de muziektheatervoorstelling Machine Agricole in samenwerking met ASKO|Schönberg onderdeel van uitmaakt. Ook was Koek gedurende 2010 Artist in Residence. Begin 2011 maakte hij samen met Lizzy Timmers In de Tijd van Tijgers en #MOES, een locatieproject in de volkstuinen van Leiden en Amsterdam met ZINA platform. Najaar 2011 regisseert Paul Koek Drei Schwestern, de tweede productie bij Schauspielhaus Bochum. Daarna volgt #BANG, een locatieproject in diverse gemeenteraadzalen in Nederland. #BANG is de eerste voorstelling in de reeks die is gemaakt in het kader van het overkoepelend thema voor 2011-2012 ‘Geloof – Ongeloof’. Flow my tears is de tweede. In 2010 is T.I.M.E. (This Is Music-theatre Education) de nieuwe master muziektheater aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag gestart naar idee en op initiatief van Paul Koek en Paul Slangen. Na the European Prize for New Theatrical Realities in 2000 en de Noordhollandse Theatertrofee, ontving Koek in november 2009 voor zijn oeuvre de Prins Bernhard Cultuurfonds Theaterprijs.
Ton van der Meer (1956) is componist, geluidsontwerper en muzikant bij de Veenfabriek.
Hij werkte aan tal van producties, waaronder Voet (2005), Ghostbusters #1 (met Touki Delphine), Smekelingen (2006), Sjaan, geen Jeanet (2006), Haar leven, Haar doden (2007), Licht is de Machine (2008), Kasimir en Karoline (2009 en 2010), De City (2009), Platteland als Podium/Machine Agricole (2010) en BANG (2011). Van der Meer maakt ook deel uit van TRACK en het Sireneorkest.
Johan van Kreij
www.jvkr.nl
